zmowa

See also: zmową

Old Polish

Alternative forms

• zmołwa

Etymology

Deverbal from zmówić. First attested in 1399.

Pronunciation

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /zmɔva/
• IPA^(key): (15^th CE) /zmɔva/

Noun

zmowa f

1. agreement, arrangement, deal
   • 1888 [1399], Romuald Hube, editor, Zbiór rot przysiąg sądowych poznańskich, kościańskich, kaliskich, sieradzkich, piotrkowskich i dobrzyszyckich z końca wieku XIV i pierwszych lat wieku XV‎^[1], Greater Poland, page 96:

     Yaco prawe Czestco mal tø smowø s Yaroczem, ese ne mal ten wol dawnosczø sginacz

     [Jako prawie Czestko miał tę smowę s Jaroczem, eże nie miał ten woł dawnością zginąć]

   • 1930 [c. 1455], “Gen”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎^[2], 31, 50:

     Poydzy a vczwyrdzywa slub myedzi mnø a myedzi tobø... Bødzeszly ti, Iacobye, myecz mee dzewky, czyly gynø zonø poymyesz, mymo moyø dzewkø, [podlug] smowi nygednego szwyatka nye (nullus sermonis nostri testis est), gedno pan bog

     [Pojdzi a ućwirdziwa ślub miedzy mną a miedzy tobą... Będzieszli ty, Jakobie, mieć me dziewki, czyli jiną żonę pojmiesz, mimo moje dziewki, [podlug] smowy nijednego śwyadka nie (nullus sermonis nostri testis est), jedno Pan Bog]

   • 1920 [1426], Marceli Handelsman, Antoni Rybarski, Kazimierz Tymieniecki, editors, Najdawniejsze księgi sądowe mazowieckie, volume II, number 2158, Zakroczym:

     Iakom ya Staszka ne puszczil na szmowe, ale my vczecl

     [Jakom ja Staszka nie puścił na zmowie, ale mi uciekł]

   • 1950 [1433], Władysław Kuraszkiewicz, Adam Wolff, editors, Zapiski i roty polskie XV-XVI wieku z ksiąg sądowych ziemi warszawskiej, number 488, Warsaw:

     Jako Micolay v mnye *sznowø na drugi rok przigøl

     [Jako Mikołaj u mnie zmowę na drugi rok przyjął]

2. collusion, conspiracy, plot, scheme
   • 1908 [1474], Sprawozdania z Posiedzeń Towarzystwa Naukowego Warszawskiego, volume VIII, pages 2, 30:

     Jako ya s Marczynem, Pyothrem... zadnym *duchem zazzenym any smova, any chytroszcza na schkoda Szwyanthczina nye zaprzaly any zatagyly przyvyleya korzennego

     [Jako ja s Marcinem, Piotrem... żadnym ducha[m] zażżenim ani smową, ani chytrością na szkodę Świętczynę nie zaprzali ani zatajili przywileja korzennego]

3. condition (logical clause or phrase that a conditional statement uses; requirement or requisite)
   • 1930 [c. 1455], “Lev”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎^[3], section 25,24:

     Przetoze wszelka wloscz gymyenya waszego pod smow[y]ø vicvpyenya przedawana bødze (sub redemptionis condicione vendetur)

     [Przeto że wszelka włość jimienia waszego pod smową wykupienia przedawana będzie (sub redemptionis condicione vendetur)]

Derived terms

adjective

• zmowny

 

Related terms

nouns

• zmówca
• zmówienie

 

verbs

• mówić impf
• zmówić pf, zmawiać impf

 

Descendants

• Polish: zmowa

References

• B. Sieradzka-Baziur, editor (2011–2015), “zmowa”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN

Polish

Etymology

Inherited from Old Polish zmowa. By surface analysis, deverbal from zmówić.

Pronunciation

• IPA^(key): /ˈzmɔ.va/

• Audio

  (file)

• Rhymes: -ɔva
• Syllabification: zmo‧wa

Noun

zmowa f

1. collusion, conspiracy, plot, scheme

   Synonym: spisek

2. (obsolete) agreement, arrangement, deal

   Synonym: umowa

3. (Middle Polish) betrothal, engagement

   Synonym: zaręczyny

Declension

Declension of zmowa

	singular	plural
nominative	zmowa	zmowy
genitive	zmowy	zmów
dative	zmowie	zmowom
accusative	zmowę	zmowy
instrumental	zmową	zmowami
locative	zmowie	zmowach
vocative	zmowo	zmowy

Derived terms

adjective

• zmowny

 

noun

• zmowa milczenia

 

Related terms

adverb

• zmownie

 

nouns

• zmowność
• zmówca
• zmówiny

 

verbs

• mówić impf
• zmówić pf, zmawiać impf

 

Further reading

• zmowa in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• zmowa in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “zmowa”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• “ZMOWA”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 09.08.2008
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “zmowa”, in Słownik języka polskiego‎^[4]
• Aleksander Zdanowicz (1861) “zmowa”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861‎^[5]
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1927), “zmowa”, in Słownik języka polskiego‎^[6] (in Polish), volume 8, Warsaw, page 565